Giới thiệu
Vào mỗi dịp tết Thiếu nhi 5/5 hàng năm, tôi đều nhớ đến những con cá Koi xinh đẹp (cá chép Nhật) bay lượn trong gió phía trên nhà hàng xóm. Theo truyền thống của Nhật Bản, những con cá Koi với nhiều màu sắc và kích cỡ được treo bên ngoài các ngôi nhà được gọi là nobori, theo thứ tự, nó đại diện cho từng thành viên trong gia đình. Mặc dù cá Koi là loài cá quốc gia của Nhật Bản nhưng chúng không phải loài cá bản địa — chúng được đưa đến từ Trung Quốc vào thế kỷ 1 sau Công nguyên như một nguồn thực phẩm. Trên thực tế, những ghi chép sớm nhất về việc nuôi cá Koi bắt nguồn từ Trung Quốc vào thế kỷ thứ 5 trước Công nguyên. Cá Koi đã vượt ra khỏi phạm vi Nhật Bản và hiện được mọi người trên thế giới yêu thích. Những người yêu thích cá Koi tập trung tại các cuộc thi cá Koi diễn ra hàng năm để giới thiệu những mẫu cá được đánh giá cao nhất của họ. Giá của những loài cá Koi quý là bao nhiêu? Nó có thể lên đến hàng trăm nghìn, và thậm chí là hơn một triệu đô la. Những con cá Koi tưởng chừng dễ tính này lại có giá trị cả về tiền bạc lẫn giá trị văn hóa. Nhưng tại sao lại là cá Koi? Và mối quan hệ giữa cá Koi và người Nhật Bản đã phát triển như thế nào?
Lịch sử của cá Koi
Như chúng tôi đã đề cập ngắn gọn trong phần giới thiệu, người ta nói rằng cá Koi lần đầu tiên được du nhập vào Nhật Bản, cụ thể hơn là làng Yamakoshi ở tỉnh Niigata, như một nguồn thực phẩm. Khi đó, cá Koi không có bất kỳ kiểu màu cụ thể nào và phần lớn có màu hơi nâu. Trong lịch sử, Niigata là một tỉnh trồng lúa quan trọng và nằm dọc theo bờ biển Nhật Bản, đây cũng là nơi được biết đến với nhiều loại hải sản, suối nước nóng và khu trượt tuyết. Cá Koi và trồng lúa có mối liên hệ như thế nào? Cánh đồng lúa là cơ hội để người nông dân nuôi cá Koi làm thực phẩm dự trữ cho mùa đông. Những người nông dân sẽ thả cá Koi trong các cánh đồng lúa, nơi có nguồn nước dồi dào. Người ta sẽ dùng phân cá Koi để bón cho lúa, cây lúa sẽ làm sạch nước bằng cách lọc và hấp thụ các chất dinh dưỡng có trong phân. Chu kỳ tiếp tục cho đến mùa đông khi nông dân thu hoạch cá Koi để tăng lượng protein trong mỗi bữa ăn và giúp gia đình họ vượt qua mùa đông lạnh giá. Quá trình này tương tự như khái niệm đằng sau hệ thống aquaponics thời hiện đại. Trên thực tế, cá Koi thường được nuôi trong các hệ thống aquaponics mà chúng ta thấy ngày nay.
Người ta kể rằng: vào một ngày nọ, có một người nông dân nhận thấy một đốm màu cam trên lưng một con cá Koi, ông ta quyết định sẽ lai tạo con cá đó để lấy màu sắc của chúng. Những con cá Koi được lai tạo có chọn lọc này được gọi là nishikigoi. Người nông dân này tiếp tục lai tạo và buôn bán các biến thể mới của cá Koi, dần dần những thứ từng được xem là thú vui của người nông dân trong ngôi làng nhỏ này đã nhanh chóng lan rộng khắp Nhật Bản. Ngày càng có nhiều người muốn nuôi những con cá xinh đẹp này không phải với mục đích làm nguồn thực phẩm mà là một vật sở hữu quý giá, thậm chí có thể làm thú cưng.
Cá Koi tượng trưng cho?
Ở Nhật Bản, cá Koi tượng trưng cho nhiều đức tính tốt, chúng được biết đến với khả năng bơi ngược dòng và vượt qua những trở ngại lớn. Cá Koi tượng trưng cho sức mạnh, lòng dũng cảm, sự kiên nhẫn và thành công nhờ sự kiên trì. Vì cá Koi có thể rất to và sống rất lâu, chúng đã trở thành biểu tượng của sự thịnh vượng và may mắn. Những chuyển động chậm rãi, duyên dáng của chúng cũng tượng trưng cho sự yên bình và tĩnh lặng. Nếu có một cái ao trong những khu vườn Nhật Bản, rất có thể, bạn cũng sẽ tìm thấy cá Koi. Các khu vườn Nhật Bản ở gần hoặc trong các ngôi đền và cung điện cũng là những nơi rất tốt lành. Cá Koi được nuôi gần những nơi này như một lá bùa cầu may hoặc để đảm bảo sự thành công cho những người đến thăm.
Tục ngữ Nhật Bản và cá Koi
Cá Koi cũng được đề cập đến trong nhiều câu nói. Hai câu nói phổ biến nhất là:
Koi no takinobori(鯉の滝登り) Cá Koi vượt thác : Đề cập đến việc vượt qua những trở ngại dường như không thể.
Oyobanu koi no takinobori(及ばぬ鯉の滝登り Cá Koi không thể vượt thác: Đề cập đến một tình huống mà không có nỗ lực, đam mê hoặc cống hiến nào có thể giúp bạn đạt được thứ gì đó (nhiệm vụ bất khả thi). Tuy nhiên, câu nói này thường được sử dụng để chơi chữ “koi”, cũng có nghĩa là tình yêu trong tiếng Nhật, do đó, nó có thể ám chỉ đến tình yêu đơn phương.
Ngày nay bạn có thể tìm thấy cá Koi ở đâu?
Bạn có thể tin hoặc không nhưng bạn có thể tìm thấy những chú cá Koi có giá trị bên ngoài các cuộc thi hàng năm. Cá Koi sống trong những ao nước thanh bình tạo nên cảnh quan của một số khu vườn truyền thống Nhật Bản. Những chuyển động uyển chuyển cùng với màu sắc rực rỡ của chúng đã khuất động mặt nước vốn phẳng lặng và bổ sung bầu không khí cho khu vườn. Hãy tận mắt chiêm ngưỡng chúng trong chuyến tham quan khu vườn Nhật Bản của chúng tôi! Hãy để sự tinh tế của chúng xoa dịu trái tim và tâm trí bạn khi bạn bước vào thế giới của Thiền.