Cá Koi - Hồ Koi
Lịch sử của loài cá Koi xinh đẹp trong Thần thoại
Th3
- Dịch: Huyền Nguyễn
Là một loài được tôn kính trong các truyền thuyết có trước lịch sử viết, cá “Koi” đã trở thành một trong những loài cá được đánh giá cao nhất trên thế giới. Sự phổ biến của cá Chép Koi không chỉ là do chúng có tính hấp dẫn và mang tính biểu tượng văn hóa trên khắp vùng Viễn Đông Á.
Ngày nay, cá Koi có nhiều loại đầy màu sắc. Cá Koi được cho là sẽ mang lại tài lộc, may mắn, thịnh vượng và trường thọ cho những ai dừng lại chiêm ngưỡng và chú ý đến bản tính hiền lành của loài cá này. Vì vậy, không có gì khó hiểu khi cá Koi trở nên phổ biến khắp mọi nơi.
Các giống cá Koi đầy màu sắc mà chúng ta quen thuộc hơn ngày nay được phân loại là Cyprinus rubrofuscus hoặc cá chép Amur. Ở Nhật Bản, chúng thường được gọi là ‘nishikigoi’ và là biểu tượng của tình bạn và tình yêu.
Ban đầu cá Koi được nuôi để làm nguồn thực phẩm tại ruộng lúa và trở nên phổ biến ở Trung Quốc. Các ghi chép cho thấy rằng cá Koi đã xuất hiện ở Trung Quốc khoảng là 2.000 năm trước. Sau đó, những kẻ xâm lược Trung Quốc đã đem loài cá này đến Nhật Bản, nơi những người nông dân bắt đầu thu thập và lai tạo một cách có hệ thống các giống cá Koi để tạo ra những giống cá có màu sắc và hoa văn rực rỡ. Do vậy, từ những năm 1800 đến nay, hơn một trăm giống cá Koi đã được lai tạo ra trên khắp thế giới.
Một con Rồng vàng trong thần thoại Trung Quốc (Ý nghĩa cá Koi hóa Rồng)
Loài cá duyên dáng này xuất hiện trong thần thoại Trung Quốc, đặc biệt là trong những câu chuyện về các vùng nước ngọt, chẳng hạn như sông Hoàng Hà. Một truyền thuyết cổ xưa kể về câu chuyện cá Koi bơi trong con sông này. Chúng được miêu tả như một đàn cá Vàng, lấp lánh trong làn nước ngập tràn ánh nắng, bơi ngược dòng chảy mạnh. Cuối cùng, đàn cá Koi gặp một thác nước, một số con bị ngăn cản bởi sức mạnh của thác nước, quay lại và bơi theo dòng chảy. Những con cá còn lại tiếp tục nỗ lực vượt lên trên đỉnh thác, và chúng đã thử đi thử lại bằng cách nhảy lên khỏi mặt nước. Mặc dù đã cố gắng hết sức, nhưng không con cá nào thành công vào ngày hôm đó, nhưng chúng đã thu hút được sự chú ý của những con quỷ trong sông.
Những con quỷ này quyết định thử thách sự nỗ lực của cá Koi. Chúng nâng cao độ cao của thác nước, khiến những con cá nhảy cao nhất cũng không thể lên tới đỉnh. Một trăm năm sau, một con cá Koi đơn độc không ngừng kiên trì cuối cùng đã lên đến đỉnh thác! Thành công này đã được các vị thần công nhận. Để thưởng cho sức mạnh và sự quyết tâm của nó, các vị thần đã biến con cá Koi đơn độc thành một con rồng vàng. Truyền thuyết này được gọi là “Cổng Rồng”, và giải thích tại sao cá Koi trở thành biểu tượng của sự kiên trì vượt qua nghịch cảnh.
Tổ tiên của cá chép Koi
Một truyền thuyết khác kể về câu chuyện của một con cá chép đen, từ đó tất cả cá Koi đều là hậu duệ của con cá này. Được gọi là ‘magoi’, con cá chép đen này đã được dâng lên Khổng Tử, nhà triết học nổi tiếng của Trung Quốc, vào năm 533 trước Công nguyên. Nó được vua Shoko xứ Ro tặng cho Khổng Tử như một món quà để kỷ niệm ngày sinh của con trai ông. Con cá Koi đen này đã đẻ ra tất cả số cá Koi mà người Trung Quốc cuối cùng đã nuôi trên cánh đồng lúa của họ và được sử dụng làm thức ăn.
Chủ nghĩa biểu tượng cá Koi ở Nhật Bản
Ở Niigata, Nhật Bản, nơi cá Koi lần đầu tiên được nuôi trong ao cách đây một nghìn năm, vào một mùa đông khắc nghiệt, nông dân Nhật Bản không thể trồng trọt để lấy lương thực. Kết quả là, họ phải tìm kiếm các hình thức sản xuất lương thực khác có thể duy trì cuộc sống của gia đình họ. Điều này khiến họ phải nuôi cá Koi trong những cái ao mà họ xây dựng ngay bên cạnh nhà. Trong các ao kín này, các màu sắc và hoa văn cụ thể của cá Koi đã được lựa chọn về mặt di truyền. Đôi khi, cá Koi đột biến có màu đỏ, xanh lam và trắng.
Tuy nhiên, phải đến thế chiến thứ hai, những người nông dân Nhật Bản mới bắt đầu lai tạo những giống cá Koi đầy màu sắc, hay còn gọi là Nishikigoi, như một thú vui. Cá Koi trở nên hấp dẫn đến mức chúng được tặng làm quà cho hoàng đế. Vào năm 1914, Hoàng đế Hirohito đã cho xây dựng một con hào trong cung điện để nuôi rất nhiều cá Koi. Con hào này bắt đầu thu hút du khách từ khắp nơi trên thế giới, khiến cá Koi được ưa chuộng như ngày nay.
Ở Nhật Bản, cá chép Koi là biểu tượng của các chiến binh samurai. Sự kiên trì của cá Koi khi bơi ngược dòng sông được ví như sự dũng cảm của các dũng sĩ samurai. Người ta tin rằng khi cá Koi bị bắt, chúng đối mặt với thanh kiếm như các chiến binh samurai, bằng cách nằm im và chấp nhận cái chết với lòng dũng cảm. Người Nhật cũng nhắc đến câu chuyện thần thoại về con rồng vàng của Trung Quốc. Họ có một câu nói phổ biến “Koi no taki-nobori”có nghĩa là “Koi leo ghềnh”, thể hiện rằng sức mạnh và lòng quyết tâm sẽ giúp một người vượt qua được mọi trở ngại.
Sự hài hòa về màu sắc, số lượng và biểu tượng
Cá Koi có thể đại diện cho các khía cạnh khác nhau trong cuộc sống, dựa trên màu sắc. Hiện có 16 giống cá Koi chính thức và mỗi loại có màu sắc riêng biệt, mang những ý nghĩa biểu tượng khác nhau. Một trong những loài phổ biến nhất là cá Koi Kohaku, giống cá này có thân màu trắng và có những đốm màu đỏ tươi ở lưng. Gam màu sắc này thể hiện sự thành công trong công việc, cùng với sức mạnh và quyền lực. Các đốm màu đỏ cũng phân biệt cá Koi mẫu hệ, nhấn mạnh tình yêu và năng lượng. Ngược lại, cá Koi đen đại diện cho sự nam tính và vị trí gia trưởng. Cá Koi vàng và bạc thường tượng trưng cho sự thịnh vượng về tài chính và thành công trong kinh doanh. Còn cá Koi xanh tượng trưng cho sự yên tĩnh, cũng là biểu tượng cho vai trò của người con trai trong một gia đình.
Hơn nữa, cá Koi có những mối liên hệ đặc biệt với các biểu tượng văn hóa và những con số tốt lành. Niềm tin phong thủy cho rằng số lượng cá Koi bạn có trong ao hoặc hồ cá phải được quyết định dựa trên mong muốn của bạn trong cuộc sống. Số lượng cá Koi may mắn là chín, vì con số này đại diện cho sự thịnh vượng, thành đạt và hoàn thành nhiệm vụ. Có năm con cá Koi sẽ giúp một người đạt được 5 phước lành, đó là tình yêu, cuộc sống lâu dài, sức khỏe tốt, giàu có và một cái chết tự nhiên yên bình. Hai con cá Koi tượng trưng cho sự cân bằng giữa năng lượng tốt và xấu, hay còn gọi là âm và dương. Các mặt đen và trắng của biểu tượng được ví như một cặp cá Koi đang bơi hài hòa, với vòng tròn ở mỗi bên tượng trưng cho con mắt quan sát của cá.
Niềm tin tôn giáo về cá Koi
Về mặt tâm linh, có một số niềm tin về cá Koi đã ăn sâu vào nhận thức tôn giáo. Cá Koi đã trở thành một biểu tượng Phật giáo phổ biến, tượng trưng cho lòng dũng cảm và sự hòa hợp. Giống như cách mà các Phật tử tập trung để giác ngộ giữa sự hỗn loạn, cá Koi được biết đến như những sinh vật luôn tập trung để thành công. Các đền thờ Thần đạo ở Nhật Bản cũng có biểu tượng của cá Koi. Hồ cá Koi đẹp thường được tìm thấy trong các khu vườn và là nơi vô cùng yên tĩnh. Một trong những ngôi đền đã trở nên nổi tiếng với hồ cá Koi, trông giống như một bức tranh Monet, là đền Nemichi ở tỉnh Gifu.
