Cách nuôi cá Koi đơn giản, khoa học và giúp cá lớn nhanh

Cá Koi Nhật Bản là biểu tượng của sự may mắn, sung túc, có ý nghĩa về mặt thẩm mỹ và phong thủy. Chính vì vậy, ở Việt Nam giống cá này đang được yêu thích và nuôi dưỡng ngay trong khuôn viên của gia đình, tại các khu vui chơi, nghỉ dưỡng… Thế nhưng làm thế nào để nuôi cá nhanh lớn, không bị chết, tuổi thọ kéo dài trên 20 năm? Ở bài viết này Koi Xinh sẽ chia sẻ với quý vị và các bạn cách nuôi cá Koi đơn giản, khoa học mang tài lộc đầy nhà.

Giới thiệu cá Koi Nhật Bản

Cá chép Koi – cá chép Nishikigoi, cá chép Nhật Bản được mệnh danh là Quốc ngư của xứ sở mặt trời mọc.

Cá Koi xuất hiện ở Nhật Bản từ năm 1820 tại thị trấn Ojiya, tỉnh Niigata. Ban đầu, cá Koi được nuôi để cung cấp thực phẩm. Tuy nhiên, người nuôi nhận thấy chúng đã biến đổi màu sắc khi nuôi chung. Chính vì vậy, người Nhật đã tiến hành nhân giống, lai tạo nhiều màu sắc khác nhau để nuôi làm cảnh trong sân vườn, bể cá…

Hiện nay đã có khoảng hơn 100 giống cá Koi được chia thành 13 loài chính. Chúng có đặc điểm chung là màu sắc vô cùng tươi mới, sặc sỡ, tuổi thọ có thể kéo dài đến 25 – 35 năm nếu điều kiện nuôi tốt.

Đặc biệt, màu sắc và hình dạng của cá Koi Nhật Bản cũng sẽ thay đổi phụ thuộc vào tuổi và nhiệt độ môi trường.

Nói đến cá Koi, người Trung Quốc còn có cả một câu chuyện truyền thuyết mà theo đó cá Koi sống đến 100 năm sẽ hóa rồng, thể hiện ước mơ vươn lên chinh phục vũ trụ của muôn loài. Cũng vì thế mà có câu: cá chép hóa rồng, cá vượt vũ môn.

Cá Koi Nhật bản là loài cá có màu sắc độc đáo, rất phù hợp để trang trí trong khuôn viên gia đình, bể cá, bể nước tại các trung tâm thương mại, khu vui chơi giải trí. Hơn nữa về phong thủy, giống cá này còn mang đến những điều tốt lành, may mắn, vượng khí, sinh tài lộc cho gia chủ…

Về cơ bản, giống cá Koi dễ nuôi, có thể thích nghi tốt với nhiều điều kiện thời tiết khác nhau. Tuy nhiên vì chúng có giá trị kinh tế rất cao nên người nuôi cá phải nắm được những kỹ thuật nuôi cá Koi để đàn cá thọ lâu, khỏe mạnh, màu sắc luôn tươi sáng và sinh sản tốt.

Chọn giống cá Koi

Như đã nói, hiện nay có tới hơn 100 giống cá Koi màu sắc khác nhau để người mua có thể thoải mái chọn lựa. Tuy nhiên cần nắm được những yêu cầu chung trong chọn giống như sau:

Nắm được cách phân loại các giống cá chép Koi

Hiện nay có các giống cá Koi vàng, cá Koi vàng và bạc, cá vàng và đỏ, cá Koi hoa văn da sáng, cá vằn vèo, cá bạch kim… Trong đó, các giống cá  Koi Kohaku, koi Taisho Sanke, koi Showa Sanshoku (Showa), koi Utsuri, koi Bekko, koi Shusui… được nuôi nhiều hơn cả.

Phân biệt cá Koi Nhật xịn với cá chép Koi lai thông thường:

• Nhìn từ trên xuống: Koi nhật mập mạp, hông hơi ngắn nhưng thân hình thuôn dài.
• Râu: Cá chép Koi Nhật râu dài và cứng, đầu hơi gật gù.
• Mắt: Nhìn lanh lẹ.
• Vây ngực: dày và đục (thử bằng ánh sáng vì ánh sáng không xuyên qua nhiều được). Phần xương trong vảy dễ dàng nhìn thấy.
• Màu sắc: đậm hơn, cá màu đỏ thì nhìn màu đỏ rất rực rỡ, màu gọn gàng, không bị lem ra.
• Đặc tính: cá Koi thông minh nhưng lại yếu hơn cá chép.

Yêu cầu khi chọn giống:

• Ưu tiên chọn cá giống có màu sáng, rõ ràng, sắc nét, các vệt màu gọn gàng.
• Chọn cá có kích thước chiều dài từ 10 – 20cm là đẹp.
• Nên chọn những con cá giống thẳng, cơ thể đối xứng, vây lưng, vây ngực, vây đuôi đều hài hòa. Quan sát kỹ bề mặt da cá không bị xây xước.
• Cá giống khỏe mạnh, bơi lội nhanh nhẹn, phản ứng nhanh, miệng dày, đuôi khỏe, không bị mắc bệnh.

Vận chuyển, xử lý cá khi mới mua để cá không bị chết:

Vận chuyển vào thời điểm mát trời. Tiến hành nhẹ nhàng không làm cá bị trầy xước. Giữ mật độ vừa phải trong quá trình vận chuyển.

Khi đem cá về cần nuôi cách ly khoảng 14 ngày trước khi thả vào hồ. Chuẩn bị 1 thùng có hệ thống lọc, sục khí oxy pha với 5kg muối/1000 lít nước + 1g tetra/100 lít nước để diệt khuẩn, sát trùng cho cá. Duy trì mực nước từ 20 – 30cm, nhiệt độ khoảng 72 độ F.

Chuẩn bị hồ nuôi cá Koi

Yêu cầu về hồ nuôi:

Diện tích hồ nuôi càng rộng thì càng phải đào sâu. Diện tích tối thiểu là 1m2. Thông thường hồ lớn sâu từ 0,8 – 1m, hồ nhỏ sâu từ 0,4 – 0,5m.

Tùy thuộc vào từng vị trí, bạn có thể thiết kế hồ nuôi cá Koi theo hình vuông, tròn, hình chữ nhật, bán nguyệt, oval, bầu dục, uốn cong, lục giác…

Nên thiết kế dạng âm xuống đất hoặc lửng, mực nước trong hồ ngang với mặt đất vừa thuận tiện trong quá trình chăm sóc vừa tăng tính thẩm mỹ, giúp con người dễ quan sát, chiêm ngưỡng hơn.

Hồ sau khi thiết kế xong thì nên để ngâm nước và xả nước 2 – 3 lần để loại bỏ chất bẩn, tạp chất, mầm bệnh, mùi mới… Có thể dùng WUNMID liều 100g/ 200m3 nước để sát trùng toàn bộ hồ nuôi.

Trong hồ có thiết kế thêm hệ thống sục khí, hòn non bộ, tiểu cảnh… để tăng tính thẩm mỹ.

Chuẩn bị nước hồ nuôi:

• Nhiệt độ nước: 20 – 25 độ C
• Môi trường nước: thích hợp với môi trường nước hơi kiềm, độ cứng thấp. pH trong nước khoảng 7,2 – 0,7
• Cá chép Koi càng lớn thì càng yêu cầu lượng oxy hòa tan cao, chính vì thế hồ nuôi phải có bơm sục khí. hàm lượng oxy hòa tan tối thiểu cần phải duy trì là 2,5mg/l.

Hệ sinh thái trong hồ nuôi cá Koi:

Rong, tảo trong hồ nuôi cá Koi sẽ tạo nên môi trường sinh thái tốt, tuy nhiên nếu rong tảo phát triển quá nhiều sẽ khiến cá bị thiếu oxy, ngạt thở. Có thể trồng một số loại cây thủy sinh lá rộng, trồng sen, súng… để tăng vẻ đẹp, nhưng không nên trồng quá nhiều như hồ cá cảnh thông thường. Bạn có thể thiết kế thêm thác nước mini, đặt một số tiểu cảnh xung quanh để trang trí giúp hồ cá Koi đẹp hơn.

Hệ sinh thái trong hồ nuôi cá Koi cần được cân bằng để tạo môi trường sống tốt nhất cho cá.

Hệ thống lọc cho hồ cá Koi:

Hồ nuôi cá Koi đặc biệt là nuôi ngoài trời nên được thiết kế hệ thống lọc nước để hạn chế rêu, tảo, bảo vệ nguồn nước; Giúp mặt hồ thông thoáng; Loại bỏ các chất thải từ cá và thức ăn; Tiết kiệm các chi phí thay nước hồ thủ công; Cung cấp oxy cho cá thoải mái bơi lội.

Hệ thống lọc bao gồm:

• Hệ thống hút đáy và hút bề mặt
• Hệ thống lọc thô và lọc tinh
• Hệ thống đẩy đáy và đẩy mặt hoặc đẩy từ trên thác nước, suối nước xuống nhằm cung cấp khí oxy hòa tan cho cá.
• Hệ thống xả cặn bộ lọc và xả cặn hồ cá
• Hệ thống tràn để hạn chế việc tràn hồ cá và tràn hồ lọc.

Cách nuôi cá Koi

Kỹ thuật nuôi cá Koi Nhật ở hồ ngoài trời hay trong nhà thì cũng đều tương tự nhau.

Thức ăn cho cá

Cá chép Nhật là giống cá ăn tạp. Chúng có thể ăn thức ăn ngay từ 3 ngày tuổi – khi đã tiêu hết noãn hoàng. Cách cho cá ăn theo độ tuổi:

Tuổi	Nguồn thức ăn
3 ngày tuổi	Bo bo, lòng đỏ trứng chín, sinh vật phù du, rong rêu
15 ngày tuổi	Loăng quăng, giun quế, giun đất, vitamin, bột cá
Từ 1 tháng tuổi trở đi	Ốc, ấu trùng, cám, bã đậu nành, thóc lép, bột mì, bột gạo, bột ngô, phân xanh, cám viên ép, vitamin, bột cá

Lượng thức ăn mỗi ngày khoảng 3 – 5% trọng lượng cơ thể.

Cách cho cá ăn

Nên cho cá ăn 1 – 2 lần/ngày. Nếu có thời gian và điều kiện, bạn cũng có thể chia lượng thức ăn trong ngày làm 3 bữa. Cách nuôi cá Koi, chăm sóc cá, cho cá ăn cũng là cách để xả stress.

Nếu thời tiết mát mẻ thì chỉ nên cho chúng ăn 1 lần/ngày. Nếu nắng nóng thì 2 lần/ngày. Thời gian cho cá ăn trong ngày: sáng từ 8 – 10h, chiều từ 16h chiều. Thông thường lượng thức ăn vào buổi chiều sẽ ít hơn buổi sáng.

Chỉ kéo dài thời gian cho cá ăn trong 5 phút là hợp lý. Khi cá ăn no, chúng sẽ ngừng lại, nếu cho ăn cám viên nổi tự ép mà còn thừa thức ăn trên mặt thì nên vớt bỏ tránh làm ô nhiễm nguồn nước.

Thức ăn cho cá chép Nhật phải để nơi thoáng mát, tránh ẩm mốc. Nếu khi cho ăn mà thấy có mùi lạ thì bỏ đi, không nên cho cá ăn.

Phòng bệnh cho cá Koi

Nguyên nhân

Có nhiều nguyên nhân gây bệnh ở cá chép Nhật, trong đó phải kể đến:

• Hồ nước quá bẩn, không được cải tạo thường xuyên dẫn đến ô nhiễm, yếm khí.
• Hệ thống lọc hoạt động không hiệu quả, chưa tương xứng với diện tích của hồ bơi, chưa thiết kế hợp lý khoa học.
• Diện tích hồ nuôi bé nhưng lại nuôi với mật độ quá cao.
• Trước khi thả cá không vệ sinh khử trùng, đặc biệt là khi trong hồ đã có cá cũ. mầm bệnh có thể lây lan từ đàn cá mới thả khiến cả hồ bị ảnh hưởng.
• Nguồn thức ăn không đảm bảo vệ sinh, dinh dưỡng. Cho cá ăn quá nhiều, thức ăn dư thừa làm ô nhiễm nước.
• Môi trường, nhiệt độ, độ pH của nước thay đổi đột ngột không được xử lý kịp thời.
• Hồ nuôi bên ngoài vào mùa hè nắng nóng, nhiệt độ nước tăng đột ngột.
• Chưa thực hiện đúng kỹ thuật thay nước khiến cho cá bị sốc.

Những nguyên nhân trên khiến cá Koi Nhật Bản thường mắc một số bệnh như thối mang, bệnh đường ruột, bên trên da, loét thân, đốm trắng, rụng vảy, lở môi… Các bệnh này nếu không được phát hiện và chữa trị kịp thời sẽ lây lan nhanh, ảnh hưởng đến cả đàn, thiệt hại lớn.

Cách phòng chống:

• Thường xuyên kiểm tra, quan sát, xử lý rêu tảo kịp thời. Tiến hành dọn dẹp xung quanh, đặc biệt là hồ nuôi cá Koi ngoài trời sau mỗi trận mưa, bão, gió lốc.
• Kiểm tra hệ thống lọc nước, đảm bảo hệ thống hoạt động ổn định.
• Nếu thay nước thì thay lần lượt 1/3 bể trong vài ngày. Không thay toàn bộ nước cùng một lúc, biện pháp này đặc  biệt quan trọng với hình thức nuôi cá Koi trong bể xi măng.
• Thức ăn có nguồn gốc rõ ràng, đảm bảo an toàn.
• Chỉ cho ăn lượng vừa đủ, tránh để dư thừa.
• Thực hiện đúng các biện pháp cách ly cá mới mua về tránh làm ảnh hưởng đến các con cá đã nuôi trong bể.
• Cách ly ngay những con bị bệnh, có biện pháp chăm sóc kịp thời.

Các lỗi thường gặp khi nuôi cá Koi

Cho cá ăn quá nhiều

Cho cá ăn quá nhiều thức ăn trong ngày sẽ khiến bung chúng phệ, mất dáng, ảnh hưởng đến tính thẩm mỹ.

Ngoài ra, thức ăn dư thừa sẽ làm khí NH3- tăng, độ pH giảm. Đến khi NH4(NH3) tăng quá cao sẽ làm cá bị sốc, ô nhiễm, ngạt thở…

Nuôi với mật độ quá dày hoặc khi đàn cá lớn không đủ sức chứa

Nuôi với mật độ quá dày sẽ ảnh hưởng đến tốc độ sinh trưởng, lượng oxy hòa tan không đủ cho cá hô hấp…

Bạn chỉ nên duy trì cho mỗi con từ 500 – 2000 lít nước từ khi bé đến lúc trưởng thành.

Bộ lọc công suất thấp, chưa tương thích với diện tích hồ

Bộ lọc công suất thấp, hoạt động không hiệu quả sẽ ảnh hưởng đến toàn bộ quá trình phát triển và sức khỏe của đàn cá.

Không thực hiện đúng quy tắc cách ly cá mới mua về

Bản thân cá mới mua về có thể sẽ chứa mầm bệnh ở trong. Nếu không được cách ly và khử trùng rất có thể sẽ lây bệnh cho cả đàn.

Không thực hiện đúng nguyên tắc thay nước khiến cá bị sốc

Thay toàn bộ nước hồ cùng 1 lúc, thay nước mà không khử clo là lỗi cơ bản nhiều người mắc phải khi nuôi cá Koi Nhật.

Lưu ý khi chăm sóc cá Koi vào mùa nóng

• Mùa hè nóng bức, lượng oxy trong nước bị giảm đáng kể. Lúc này cá sẽ bơi gần mặt nước và đớp khí trên mặt. Người nuôi cần duy trì hệ thống sục khí để cung cấp đủ oxy cho cá.
• Vào mùa hè cần bổ sung thức ăn giàu protein, cho ăn 2 – 3 lần/ngày.
• Mùa nóng cũng là thời điểm ký sinh trùng phát triển. Nếu thấy đàn cá cọ xát, tróc vảy, rụng vảy… cần có biện pháp xử lý sớm.
• Mùa hè nước có sự bay hơi, đặc biệt là bể nuôi ngoài trời. Vì thế người nuôi cần kiểm tra để bổ sung nước.
• Trước khi thêm nước phải khử Clo.
• Từ 2 – 3 ngày phải kiểm tra nồng độ pH một lần.

Trên đây là cách nuôi cá Koi đơn giản, khoa học giúp đàn cá khỏe mạnh, không bị chết ngay khi thả, tuổi thọ lâu. Chúc bạn sẽ sớm sở hữu một hồ cá koi đẹp trong khuôn viên sân vườn hoặc ở công trình nghỉ dưỡng, khu vui chơi của mình.