Câu chuyện về cá Koi: Những con cá vô giá của Nhật Bản

Tại một cuộc thi như vậy ở Tokyo, các giám khảo trong bộ vest sắc sảo, trên tay là cuốn sổ tay, sải bước quanh những chiếc bể cá xếp hàng dọc theo một con phố đi bộ, nơi những chú cá Koi có giá trị được thả trong đó.

Chúng có đủ các màu sắc của cầu vồng: trắng như ngọc trai, đỏ tươi, xám đục, xanh đậm, vàng vàng lấp lánh.

Nhưng chính độ cong của con cá mới chiếm tới 60% điểm số cuối cùng, Isamu Hattori, người tổ chức cuộc thi, người điều hành hiệp hội các nhà lai tạo cá chép Koi chính của Nhật Bản giải thích.

Ông nói rằng màu sắc và độ tương phản chiếm 30% số điểm.

Và 10% điểm cuối cùng là dành cho “Hinkaku”, được dịch là “sự hiện diện” hoặc “hào quang” của loài cá – một khái niệm khó xác định và khó đánh giá hơn.

“MỌI THỨ ĐỀU QUAN TRỌNG”

Mikinori Kurikara, một nhà lai tạo cá Koi ở Saitama, phía bắc Tokyo, trầm ngâm nói: “‘Hinkaku”. 

“Nói theo cách này, nó giống như chăm sóc con cái của bạn hàng ngày. Bạn quan tâm đến con mình và muốn chúng phát triển khỏe mạnh. Tương tự, bạn chăm sóc những con cá này, đánh giá cao chúng và yêu quý chúng”, anh nói với AFP.

Tại trang trại của anh, hàng nghìn con “nishikigoi” (cá Chép Koi màu) nhỏ xíu bơi quanh những bồn nước sâu được lọc cẩn thận, được phân chia tỉ mỉ theo độ tuổi và màu sắc.

Những con cá Koi khác không đủ may mắn lọt vào mắt xanh của nhà lai tạo sẽ kém may mắn hơn và bị bán đi làm thức ăn cho cá nhiệt đới.

“Đó là một công việc thực sự tế nhị, thực sự khó khăn. Mọi thứ đều quan trọng: đáy ao, chất lượng nước, thức ăn”, người đàn ông 48 tuổi, người đã tiếp quản trang trại từ cha và đang huấn luyện một con cá Koi bằng nửa số tuổi của anh giải thích trong nghệ thuật nuôi cá Koi tinh tế.

“Chúng tôi có nhiều bí mật”, anh nói thêm một cách tinh quái. “Nhưng ngay cả khi chúng tôi để trượt con cá của bạn, nó sẽ không thực sự có giá trị. Bạn chắc hẳn có thể cảm nhận được điều đó”.

“ĐỊA VỊ XÃ HỘI”

Ngày nay, bất kỳ khu vườn truyền thống trang nghiêm nào của Nhật Bản đều có rất nhiều cá Koi đầy màu sắc được nuôi trong ao, nhưng đó là một truyền thống tương đối gần.

Khoảng 200 năm trước, dân làng ở vùng núi xung quanh Niigata (phía tây bắc Nhật Bản) bắt đầu thực hành công nghệ gen mà không biết họ đang làm gì.

Lần đầu tiên, họ bắt đầu lai tạo những con cá chép quý hiếm có màu sắc sặc sỡ, không phải để làm thực phẩm mà vì giá trị thẩm mỹ thuần túy.

Cơn sốt “nishikigoi” dần dần chiếm lĩnh toàn bộ Nhật Bản và sau đó lan sang các khu vực khác của châu Á.

Yutaka Suga, giáo sư tại Viện Nghiên cứu Cao cấp về Châu Á tại Đại học Tokyo, cho biết cá Koi đặc biệt phổ biến ở Trung Quốc, nơi hình ảnh cá chép bơi ngược dòng tượng trưng cho sự bền bỉ dẫn đến giàu có, giống như những người không ngừng cố gắng để có được địa vị trong xã hội.

Ngày nay, kinh doanh cá Koi là ngành kinh doanh và xuất khẩu lớn của Nhật Bản, 90% sản lượng cá nội địa tại đây được xuất khẩu và bán đấu giá.

Theo Bộ Nông nghiệp Nhật Bản, năm 2016, Nhật Bản đã xuất khẩu kỷ lục 295 tấn cá chép Koi, đạt kim ngạch 3,5 tỷ yên (31 triệu USD), tăng gần 50% so với năm 2007.

Đối với cá Chép, “giá đã tăng quá nhanh”, ông chủ hiệp hội cá chép Hattori cho biết.

Ông nói với AFP: “Ngày nay, một con cá Chép Koi hai năm tuổi có thể bán với giá 30 triệu yên (265.000 USD), trong khi 10 năm trước, hai triệu yên đã là một mức giá rất tốt”.

Giống như các chủ sở hữu ngựa đua, nhiều chủ sở hữu người nước ngoài để lại tài sản quý giá của họ trong các trang trại Nhật Bản quê hương của họ để họ có thể cạnh tranh trong các cuộc thi cá có uy tín nhất, vốn chỉ dành cho những người nuôi trong nước.

Là một chủ sở hữu như vậy, nhà sưu tập cá Koi người Trung Quốc Yuan Jiandong, đã có mặt ở Tokyo để cổ vũ cho một số con cá Chép Koi của chính mình.

“Đó không phải là một cách kiếm tiền. Đó là một cách tiêu xài để giải trí”, ông chủ dược phẩm đến từ Thượng Hải cười.

Nhưng sở hữu cá Koi không chỉ là một cách phô trương sự giàu có một cách khiêm nhã, ông nói.

“Khi bạn nhìn thấy những con cá xinh đẹp này bơi lượn quanh ao của bạn, bạn sẽ quên đi những căng thẳng của cuộc sống hàng ngày và bạn cảm nhận được sự bình yên trong tâm hồn”. Và bạn không thể đặt giá cho điều đó.

• Dịch: Huyền Nguyễn